Итальян тіліндегі көмекші етістікті қалай дұрыс таңдау керек

Итальян тіліндегі күрделі уақыттарды құру үшін Essere немесе Avere таңдау

Итальян тілінде күрделі уақыттарды қалыптастыру үшін көмекші етістікті (ausiliare) таңдау жаңадан бастаушылар үшін қиындық тудыруы мүмкін. Дегенмен, бұл мәселені оңайырақ түсінуге және қателіктер санын азайтуға көмектесетін бірнеше жалпы принциптер бар.

Негізгі көмекші етістіктер

Итальян тілі күрделі уақыттарды құру үшін екі көмекші етістікті пайдаланады: essere («болу») және avere («иелену»). Олар негізгі етістіктің өткен шақтағы етістік формасымен (participio passato) бірге күрделі формаларды, мысалы, passato prossimo, trapassato prossimo және т.б. құру үшін қолданылады.

Көмекші етістікті таңдау бойынша жалпы ережелер

Өтпелі және өтпес етістіктер:

Өтпелі етістіктер үшін, яғни, тікелей толықтауышы (не «не?» немесе «кім?» сұрағына жауап) бар етістіктер үшін әдетте avere көмекші етістігі пайдаланылады.

Мысалы:

• Ho mangiato la pizza. (Мен пицца жедім.)
• Hai visto il film? (Сен фильмді көрдің бе?)

Өтпес етістіктер үшін, тікелей толықтауышы жоқ етістіктер көбінесе essere пайдаланылады.

Мысалы:

• Sono arrivato in tempo. (Мен уақтында келдім.)
• Siamo partiti alle nove. (Біз тоғызда шықтық.)

Қозғалыс және күй өзгерісін білдіретін етістіктер:

essere көмекші етістігі де қозғалысты (келу, кету, көтерілу, құлау және т.б.) немесе күй өзгерісін (туылу, өлу, достасу) білдіретін өтпес етістіктермен қолданылады.

Мысалдар:

• Sono andato a casa. (Мен үйге кеттім.)
• È nato ieri. (Ол кеше дүниеге келді.)
• Siamo diventati amici. (Біз достар болдық.)

Рефлексивті етістіктер:

Барлық рефлексивті етістіктер essere көмекші етістігін пайдаланады. Бұл етістіктер инфинитивте "-si" жалғауымен аяқталады және өзіне бағытталған әрекетті білдіреді.

Мысалы:

• Mi sono svegliato presto. (Мен ерте ояндым.)
• Si è lavata le mani. (Ол қолын жуды.)

Есепсіз етістіктер:

Кейбір есепсіз етістіктер, мысалы, ауа райын сипаттайтындар (piovere – «жауын жауып жатыр», nevicare – «қар жауып жатыр»), avere және essere етістіктерін контекст пен аймаққа байланысты қолдана алады.

Мысалы:

• Ha piovuto tutta la notte. (Түн бойы жауын жауды.)
• È nevicato molto. (Көп қар жауды.)

Исключения және ерекшеліктер

Итальян тілінде көмекші етістікті таңдаудың кейбір ерекшеліктері мен ережеден тыс жағдайлары бар. Кейбір өтпес етістіктер дәстүр бойынша avere пайдаланады немесе әрекет емес, күйді білдіреді.

Мысалы, camminare («жаяу жүру») етістігі avere пайдаланады:

• Ho camminato per due ore. (Мен екі сағат жаяу жүрдім.)

Қорытынды

Итальян тілінде көмекші етістікті дұрыс таңдау үшін етістіктің табиғатын (өтпелі немесе өтпес), оның мағынасын (қозғалыс, күй, рефлексивтілік) және мүмкін болатын ерекшеліктерді ескеру маңызды. Тәжірибе мен ерекшеліктерді есте сақтау осы мәселені жеңілдетуге көмектеседі.